Η Αλίκη (ψευδώνυμο) ήταν μία περιζήτητη Σύμβουλος ομορφιάς, κομμώτρια και ηθοποιός ημι-επαγγελματικών παραστάσεων. Είχε πολύ πλούσια προσωπική και κοινωνική ζωή και, κάπου στα 32 της χρόνια, βρέθηκε αντιμέτωπη με μία πρωτόγνωρη ψυχο-σωματική κατάσταση η οποία, σε λίγες μόνο μέρες, έβαλε όλη της τη ζωή στον «πάγο». Είχε ολοκληρώσει τρεις συνεδρίες με πελάτισσές της, σε διαφορετικές περιοχές της Θεσσαλονίκης όπου πήγαινε με το αυτοκίνητό της (ένα γρήγορο cabrio). Ένιωθε ήδη πολύ κουρασμένη και το μόνο που ήθελε ήταν να επιστρέψει γρήγορα στο σπίτι της, ένα καλόγουστο ρετιρέ στην παραλιακή ζώνη της συμπρωτεύουσας και να χαλαρώσει. Θα περνούσε τη βραδιά μόνη της, καθώς ο σύντροφός της έμενε αλλού, με τους γονείς του και βρίσκονταν μαζί μόνο τα Σαββατοκύριακα. Όμως, όταν βρέθηκε στο ασανσέρ για να ανέβει στον 6ο όροφο που βρίσκονταν το διαμέρισμά της, ένιωσε έναν ανεξήγητο φόβο. Ο λίγος χρόνος που χρειάζονταν για να φτάσει με το ασανσέρ από το ισόγειο μέχρι τον 6ο όροφο, της φάνηκε αιώνας. Ένιωσε ότι ήταν παγιδευμένη σ’ έναν στενό χώρο με ελάχιστο οξυγόνο. Οι καρδιακοί της παλμοί αυξήθηκαν απότομα και ένιωσε ν’ αυξάνει η θερμοκρασία της και να ιδρώνει σ’ όλο της το σώμα. Ήταν σίγουρη ότι πεθαίνει όταν, επιτέλους, το ασανσέρ σταμάτησε και, με πολύ δυσκολία, βγήκε έξω, φτάνοντας μέχρι την πόρτα του σπιτιού της. Κατάφερε να μπει μέσα και ξάπλωσε γρήγορα στον καναπέ, ενώ η καρδιά της εξακολουθούσε να χτυπά δυνατά. Δεν μπορούσε να καταλάβει τί συμβαίνει. Τηλεφώνησε στην μητέρα της η οποία ήρθε, σε λίγη ώρα, με ταξί. Μιλώντας μαζί της στο τηλέφωνο, ένιωσε λίγο πιο ήρεμη και, μετά από λίγο, συνήρθε κάπως. Κοιμήθηκε με αρκετή δυσκολία, βρισκόμενη σε μία κατάσταση συναισθηματικής υπερέντασης και παραζάλης. Το επόμενο πρωί ξεκίνησε μία «νέα» μέρα για την Αλίκη. Ήταν αδύνατο να βγει από το σπίτι της και, ενώ στην ατζέντα της υπήρχαν σημειωμένα τουλάχιστον δέκα ραντεβού, με καλές πελάτισσές της τις οποίες θα ήθελε οπωσδήποτε να εξυπηρετήσει, μέχρι το μεσημέρι ακύρωσε όλες τις συναντήσεις της. Αν και δεν ένιωθε κανέναν πόνο, η σύγχυση της προηγούμενης βραδιάς είχε αντικατασταθεί τώρα από ένα κοκτέιλ διαφορετικών συναισθημάτων, με πιο κυρίαρχα το άγχος και τον φόβο ότι «αν επιχειρούσε να βγει έξω από το σπίτι της, θα της συνέβαινε κάτι κακό». Τί «κακό»; Απροσδιόριστο, όμως ήταν εντελώς σίγουρη πως θα συμβεί!
Παρά το γεγονός ότι δε συνηθίζω να χρησιμοποιώ διαγνώσεις με συγκεκριμένες «ταμπέλες», η περίπτωση της Αλίκης παραπέμπει σ’ αυτό που ονομάζουμε αγοραφοβία (agoraphobia). Η αγοραφοβία αποτελεί έναν τύπο αγχώδους διαταραχής η οποία έχει τη μορφή μίας έντονης δυσφορίας που νιώθουν κάποια πρόσωπα όταν πρόκειται να εκτεθούν σ’ ένα περιβάλλον το οποίο θεωρούν ότι δεν είναι ασφαλές. Τέτοια περιβάλλοντα μπορεί να είναι χώροι εκδηλώσεων ή συναθροίσεων με την παρουσία πολλών ατόμων, τα μέσα δημόσιας μεταφοράς, μεγάλα σούπερ μάρκετ, κ.ο.κ. Συνήθως, συνδέεται με την εμφάνιση μίας κρίσης πανικού, παρόμοια μ’ αυτήν που βίωσε η Αλίκη στο ασανσέρ ή με κάποια άλλου είδους τραυματική εμπειρία (απώλεια προσφιλούς προσώπου, ληστεία, κακοποίηση, βιασμός, κ.ά.). Γενικά όμως, μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς να υπάρχει κάποια προφανής αιτία ή, ακόμη και αν εντοπίσουμε μία, αυτή είναι μόνο μία υποκειμενική ερμηνεία για μία ψυχολογική κατάσταση που δημιουργείται μέσα από την αλληλεπίδραση πολλών διαφορετικών παραγόντων (γενετικών, περιβαλλοντικών και προσωπικών). Η εμπειρία μου, μου έχει δείξει ότι πίσω από κάθε περίπτωση αγοραφοβίας υπάρχει ένα «σήμα κινδύνου» το οποίο στέλνει το ίδιο το άτομο στον εαυτό του, προκειμένου να εξετάσει την πορεία της ζωής του και, ίσως, να την επαναπροσδιορίσει σε μία πιο «ασφαλή» κατεύθυνση. Ο όρος «ασφαλής κατεύθυνση» μπορεί να περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά συνθετικά, όπως μία ζωή η οποία παρέχει ένα πιο πλούσιο νόημα, μεγαλύτερη ή/και άλλου είδους ικανοποίηση, είναι συμβατή με συγκεκριμένες ηθικές και προσωπικές αξίες και προτεραιότητες και, φυσικά, είναι πιο κοντά στον αληθινό μας εαυτό. Η Αλίκη, περνώντας αρκετές μέρες κλεισμένη στο διαμέρισμά της όπου την συνάντησα κι εγώ, είχε τη δυνατότητα να σκεφτεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους για τον εαυτό της και τη ζωή της.
Ευτυχώς, δεν παρέμεινε στις συνήθεις τεχνικές απευαισθητοποίησης που προτείνουν οι ειδικοί (σταδιακή έκθεση στις συνθήκες που προκαλούν ψυχική αναστάτωση, με στόχο την κλιμακωτή υποχώρηση των συμπτωμάτων, καθώς το άτομο διαπιστώνει ότι οι φόβοι δεν είναι πραγματικοί). Η Αλίκη αξιοποίησε την ευκαιρία να εμβαθύνει στον εαυτό της και να εντοπίσει όλες εκείνες τις περιοχές της ζωής της στις οποίες θα ήθελε μία αλλαγή. Πολύ σύντομα, διαπίστωσε ότι αυτό που πιθανότητα τροφοδότησε το αίσθημα του εγκλωβισμού που ένιωθε ήταν η μοναξιά που βίωνε τα βράδια, μετά από ένα εξαντλητικό ημερήσιο πρόγραμμα, με πολλές ώρες έντονης και κοπιαστικής εργασίας, χωρίς σχεδόν καθόλου προσωπικά διαλείμματα. Με έναν κάπως δραματικό τρόπο, διαπίστωσε επίσης ότι η σχέση της με τον τότε σύντροφό της δεν την ικανοποιούσε, καθώς δεν υπήρχε ένα βαθύτερο ψυχικό άγγιγμα και αληθινή επικοινωνία μεταξύ τους. Ένιωθε ότι ζούνε σε δύο παράλληλους κόσμους, έχοντας ο καθένας τις δικές του προτεραιότητες όπου ο άλλος δεν είχε καμία θέση. Τις επόμενες ημέρες η Αλίκη θέλησε να βρεθεί με τον σύντροφό της και να συζητήσει μαζί του την πορεία της σχέσης τους. Τελικά η σχέση τους τερματίστηκε και η Αλίκη επιχείρησε ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή της. Μπήκε συνεταίρος σ’ ένα μικρό ξενοδοχείο-μπουτίκ και δημιούργησε στο εσωτερικό του ένα μικρό Ινστιτούτο Ομορφιάς, με πολλές διαφορετικές υπηρεσίες οι οποίες προσφέρονταν υπό την καθοδήγησή της. Είχε περισσότερο ελεύθερο χρόνο τον οποίο διέθετε σε ευχάριστες δραστηριότητες και με πολλά διαφορετικά πρόσωπα, έχοντας μαζί τους μία βαθύτερη επικοινωνία και προσέγγιση. Κατά τη γνώμη μου, η Αλίκη δεν επέτρεψε στην «αγοραφοβία» να της στερήσει την προσωπική της ελευθερία. Βγήκε γρήγορα από το αόρατο κλουβί μέσα στο οποίο βρέθηκε, αντιμετωπίζοντας με λογική τους φόβους της και εμβαθύνοντας στην αυτογνωσία για μία ζωή πιο κοντά στον αληθινό της εαυτό.
* Συμβουλευτικός ψυχολόγος και συγγραφέας – Μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί του, για συμβολή στη διαχείριση ψυχολογικών και προσωπικών ζητημάτων που σας απασχολούν, μέσω του Κοινωνικού Οργανισμού «The Orange Bus (Το Πορτοκαλί Λεωφορείο)» (Ινστιτούτο Συμβουλευτικής, Δημιουργικής Επικοινωνίας & Έκφρασης + Ψυχομετρίας, τηλ. 6944-252208, chrisbibitsos@yahoo.gr, Φιλελλήνων 23, Έδεσσα).
