Μια παραδοσιακή αφήγηση λέει πως όταν σταυρώθηκε ο Χριστός η Παναγία καθόταν στην παρηγοριά, στο τραπέζι που γίνεται μετά τις κηδείες. Και τότε πέρασε μια γυναίκα και είπε: “Ποιος είδε γιο στο σταυρό και μάνα στο τραπέζι.” Η Παναγία της απάντησε: “Σύρε, μάνα Καλή, μήτε να ψάλλεσαι, μήτε να λειτουργιέσαι. Αν κρεμασθώ εγώ, θα κρεμασθούν μανάδες κι αν πνιγώ εγώ, θα πνιγούν μανάδες. Μονάχα κάθομαι στην παρηγοριά για να παρηγορηθούν όλες οι μανάδες”.
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα νηστείας και αργίας το πένθος κυριαρχεί. Οι Έλληνες βρίσκουν πολλούς και διαφορετικούς τρόπους να το εκφράσουν μέσα από τα έθιμά τους.
Στην Κρήτη και όχι μόνο, πολλοί πίνουν ξύδι, βράζουν σαλιγκάρια και πίνουν το ζουμί τους, που είναι σα χολή. Στην Κορώνη της Μεσσηνίας κάποιοι δε βάζουν τίποτα στο στόμα τους.
Τη Μεγάλη Παρασκευή οι εργασίες εντός και εκτός σπιτιού απαγορεύονται σύμφωνα με την παράδοση “Μάστορης-ξεμάστορης καρφί δε καρφώνει γιατί κάποιος σταύρωσε με καρφιά το Χριστό”. Ακόμη, σε κάποια νησιά όπως η Νάξος, αποφεύγουν τα φιλιά, γιατί ο Ιούδας φίλησε τον Ιησού.
Κοντά στο μεσημέρι, οι κοπέλες στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια, που έχουν στείλει από τα σπίτια. Όλα τα ανοιξιάτικα λουλούδια. Βιολέτες, τριαντάφυλλα, μενεξέδες. Φτιάχνουν στεφάνια και γιρλάντες.
Όλοι προσκυνάνε τον Επιτάφιο και οι γυναίκες και τα παιδιά περνάνε από κάτω για να έχουν την ευλογία του.
Το βράδυ γίνεται η περιφορά του Επιταφίου. Σε μερικά μέρη, την ώρα εκείνη, ανάβουν φωτιές και καίνε τον “Ιούδα”.
Οι γυναίκες, στο Μελιγαλά, της Μεσσηνίας κάποτε έβαζαν φωτιά με κληματόβεργες μπροστά από το σπίτι τους άλλες πάλι έριχναν και μοσχολίβανο για να ευωδιάσει ο τόπος.
Στα χωριά της Μακεδονίας έβαζαν μπροστά στην πόρτα τους, πάνω σε ένα τραπέζι, την εικόνα του Χριστού, στολισμένη με λουλούδια και δίπλα άναβαν κεριά και λιβάνι.
Μέσα σε ένα πιάτο είχαν φυτεμένη φακή ή κριθάρι που μόλις είχε αρχίσει να βγαίνει.
Τα “Χριστολούλουδα”, τα λουλούδια από τον Επιτάφιο δηλαδή, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση έχουν ιδιαίτερη αξία.
Κάποιοι ακόμα και σήμερα τα κλέβουν μόλος τελειώσει η περιφορά γιατί πιστεύουν πως έχουν θαυματουργές ιδιότητες και φέρνουν καλή τύχη σαν φυλακτά.
Στην Ύδρα κάνουν το έθιμο της “δέησης”. Τα παλικάρια βγάζουν τα παπούτσια και τις κάλτσες και μπαίνουν με τον Επιτάφιο στη θάλασσα.
Τον ακουμπάνε στο νερό και ο παπάς κάνει δέηση για τους ταξιδεμένους…
*φωτό αρχείου