«Η έκσταση είναι το υπέρτατο αίσθημα που μπορούν να νιώσουν οι άνθρωποι», σύμφωνα με τον Αϊνστάιν. Σε μία προσπάθεια να το προσεγγίσουμε, μοιάζει να αποτελεί ένα δυνατό «κράμα», έντονων, θετικών αισθημάτων όπως η ευφορία, η ηδονή, η έξαψη που μπορεί να νιώσει ένα πρόσωπο μετά από τη χορήγηση κάποιων ουσιών, αλλά και σε ειδικές συνθήκες που, συνήθως, προκύπτουν απρόσμενα. Η έκσταση εμπεριέχει και το στοιχείο της έκπληξης, του θαυμασμού, του δέους. Το γεγονός ότι συγκεκριμένα αισθήματα τα νιώθουμε υπό την επήρεια ουσιών, δείχνει την βιολογική βάση που έχουν όλες οι συναισθηματικές ανθρώπινες εμπειρίες. Πίσω από κάθε συναισθηματική εμπειρία που βιώνουμε, βρίσκεται ένα πολύπλοκο δίκτυο βιοχημικών αντιδράσεων που πραγματοποιούνται ταυτόχρονα στο εσωτερικό του οργανισμού μας. Το σημαντικό όμως είναι ότι η κάθε εμπειρία που βιώνουμε, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και ερμηνεύουμε τον κόσμο. Και όπως μπορεί να υποθέσει κάποιος, τα έντονα συναισθήματα, τα οποία συνήθως προκύπτουν μέσα από «δυνατές» εμπειρίες, μπορεί να έχουν μία καταιγιστική επίδραση στην ψυχολογία μας και στην κοσμοθεωρία μας. Τον τρόπο δηλαδή που βλέπουμε τη σχέση μας με τον εαυτό μας, με τα άλλα πρόσωπα και με τον κόσμο.
Η Ναταλία (ψευδώνυμο) σε μία ομαδική άσκηση θεραπευτικής δημιουργικής γραφής περιέγραψε, μ’ έναν αρκετά παραστατικό τρόπο, μία εκστατική εμπειρία που είχε: «Ξύπνησα ανάλαφρα, από τις ακτίνες του ήλιου που εισέβαλαν στο δωμάτιό μου. Σηκώθηκα και ένιωσα το φως να με λούζει ολάκερη. Ένιωθα τις ζεστές ακτίνες του ήλιου στα μάγουλά μου, στα χείλη μου, στα χέρια μου και σε όλο μου το σώμα. Περπάτησα μερικά βήματα και άνοιξα την μπαλκονόπορτα. Απέναντί μου αντίκρυσα τον κήπο και ήταν σαν να τον έβλεπα για πρώτη φορά. Ήταν κι αυτός λουσμένος στο φως και πολύχρωμος. Μπορούσα να μυρίσω τη μυρωδιά από κάθε λουλούδι, να αντιληφθώ το πέταγμα του κάθε εντόμου, ν’ ακούσω μέσα στα αυτιά μου το τιτίβισμα των πουλιών. Οι πατούσες μου είχαν γίνει ένα με το έδαφος κι ένιωθα ότι ήμουν το κύτταρο ενός μεγάλου οργανισμού. Ενός οργανισμού που ήταν ολοζώντανος και ανέπνεε ρυθμικά… Το αίσθημα αυτό διήρκησε αρκετά λεπτά. Ή τουλάχιστον έτσι μου φάνηκε. Ήταν σαν να είχα χάσει τον εαυτό μου. Τον οποίο, όταν τον ξαναβρήκα, …ήταν αλλαγμένος και διαφορετικός». Όπως μας είπε η Ναταλία λίγο αργότερα, μέσα από τη συγκεκριμένη εμπειρία, συνειδητοποίησε τη βαθύτερη σχέση που υπάρχει μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Αυτό όμως που πραγματικά με εντυπωσίασε ήταν το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε, μέσα από την εκστατική εμπειρία την οποία ένιωσε: «Από μικρά παιδιά έχουμε μάθει να ζούμε μέσα στα στενά όρια του εαυτού μας και, μάλιστα, να τα προστατεύουμε με κάθε τρόπο. Έτσι, δεν μπορούμε να αποκτήσουμε και να νιώσουμε μία πιο αυθεντική σχέση με τη φύση, αλλά και με τους άλλους ανθρώπους. Είμαστε πάντοτε εμείς και η φύση, εμείς και οι άλλοι. Ακόμη και όταν ανήκουμε σε μία ομάδα, στην οποία μπορεί να νιώθουμε όμορφα και άνετα, συνήθως πάλι προσπαθούμε να ξεχωρίσουμε με τις ιδέες και τις απόψεις μας, τις οποίες συχνά προσπαθούμε να επιβάλλουμε». Και η τελευταία φράση της Ναταλίας, πραγματικά με συγκλόνισε: «Το να χάνουμε λοιπόν κάποιες φορές τον εαυτό μας, είναι καλό. Και σ’ αυτό με βοήθησε η έκσταση την οποία ένιωσα εκείνο το ολόφωτο πρωινό». Στην πορεία της ζωής μας λοιπόν, μπορεί να συμβεί να «χάσουμε» για μία «στιγμή» την επαφή που έχουμε με τον εαυτό μας. Να νιώσουμε ότι, κατά κάποιο τρόπο, έχουμε διαμοιραστεί σε μία ομήγυρη, με άλλους ανθρώπους ή, ίσως το πιο όμορφο, τα λεπτά όρια του σώματός μας και ολάκερης της ύπαρξής μας έχουν διαρραγεί κι έχουμε γίνει ένα με μία άλλη ύπαρξη. Είναι η στιγμή που δύο ψυχές έχουν ενωθεί σε μία και, ίσως, το πιο κατάλληλο αίσθημα για να περιγράψει αυτό που συμβαίνει δεν είναι άλλο από την έκσταση.
Το αίσθημα της έκστασης, σε μία καθαρή και απόλυτη μορφή όπως το ένιωσε η Ναταλία και μάλιστα χωρίς τη χρήση ουσιών, είναι ελάχιστα πιθανό να συμβεί στη ζωή των περισσότερων ανθρώπων. Είναι πολύ πιθανό όμως να το νιώσουμε κατά προσέγγιση, σε μία μεγάλη ποικιλία καταστάσεων στις οποίες μπορεί να βρεθούμε. Μερικές από αυτές περιλαμβάνουν την επαφή μας με την ποικιλομορφία της φύσης, την αγνότητα, τη νιότη και την ομορφιά που μπορεί να πάρουν πολλές διαφορετικές μορφές, αλλά και μέσα από δράσεις με επίκεντρο τον άνθρωπο, όπως η αλληλεγγύη και ο εθελοντισμός για έναν «καλό» σκοπό. Πολλές φορές έχω νιώσει εκστατικά αισθήματα μέσα από έργα τέχνης που μπορεί να μην είναι επώνυμων καλλιτεχνών, κοιτώντας φωτογραφίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αποτυπώνουν αυθεντικές στιγμές στη ζωή ανθρώπων και, συχνά, μέσα από διερευνητικές συζητήσεις με φίλους ή θεραπευόμενους για το πώς αξίζει να περνάμε τη ζωή μας. Ο κάθε ένας από εμάς ερμηνεύει την τέχνη με τον δικό του τρόπο, τον αγγίζουν διαφορετικά οι προσωπικές ιστορίες άλλων ανθρώπων και έχει τις δικές του απαντήσεις για το τι είναι σημαντικό και τι όχι στη ζωή. Αυτό που προκαλεί την έκσταση είναι η προσωπική μας ένταξη, η ενσωμάτωση και η αλληλεπίδραση με τον κόσμο άλλων ανθρώπων ή με τον κόσμο γενικά, σ’ ένα πλαίσιο ολοκλήρωσης. Κοιτώντας ένα έργο τέχνης, έστω για λίγο, γινόμαστε μέρος του, μοιραζόμενοι την αλήθεια, την ομορφιά ή το μήνυμα που εμπεριέχει. Και η συγκεκριμένη εμπειρία μάς δίνει μία ισχυρή αίσθηση για το παρόν, που το βιώνουμε με όλες τις αισθήσεις μας και είναι πραγματικό. Τόσο πραγματικό, όσο το αντικείμενο τέχνης που έχει εγκλωβίσει την προσοχή μας. Έτσι, ο εαυτός μας παύει να είναι κάτι το αφηρημένο και «άυλο», παίρνοντας μία νέα «μορφή» και «σχήμα» που αλλάζει και εξελίσσεται συνεχώς, μέσα από την αλληλεπίδρασή μας με την τέχνη, τη φύση, τις προσωπικές ιστορίες και το διάλογο με τους πολλούς και διάφορους συνοδοιπόρους μας στη ζωή.
Τροφή για σκέψη: Έχετε νιώσει το αίσθημα της έκστασης να σας διαπερνά και να σας αλλάζει; Ποια ήταν η περίσταση; Πως σας επηρέασε και σας άλλαξε; Μπορεί να συμβεί ξανά στη ζωή σας;
* Συμβουλευτικός ψυχολόγος και συγγραφέας – Μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί του, για συμβολή στη διαχείριση ψυχολογικών και προσωπικών ζητημάτων που σας απασχολούν, μέσω του Κοινωνικού Οργανισμού “The Orange Bus (Το Πορτοκαλί Λεωφορείο)” (Ινστιτούτο Συμβουλευτικής, Δημιουργικής Επικοινωνίας & Έκφρασης + Ψυχομετρίας, τηλ. 6944-252208, chrisbibitsos@yahoo.gr, Φιλελλήνων 23, Έδεσσα).
