Έρχονται στιγμές στη ζωή που σου κόβεται το γέλιο. Γεγονός! Αλλά είναι και πολλές στιγμές, όμορφες στιγμές, που γελάμε «σπαρταριστά». Άλλο το γέλιο όμως και άλλο η «χαρά». Η χαρά είναι μία ψυχολογική κατάσταση ευφορίας. Για να συμβεί, χρειάζεται να υπάρχει λόγος. Να συμβαίνουν πράγματα στη ζωή μας που τροφοδοτούν αυτήν τη χαρά. Με μια λέξη, η Χαρά είναι εμπειρία. Μία βαθύτερη αίσθηση θετικής ενέργειας που εκκινεί από τον εγκέφαλο και την σκέψη και επηρεάζει την εσωτερική ψυχολογική μας κατάσταση και, ακόμη, αποτυπώνεται στην έκφρασή μας. Στον Δυτικό πολιτισμό είμαστε ίσως εθισμένοι να «κυνηγάμε» πρόσκαιρες δόσεις χαράς και ευεξίας, συνήθως μέσα από εύκολες καθημερινές συνήθειες όπως η ικανοποίηση των αισθήσεων, η ηδονή και οι μικρο-απολαύσεις.
Απολαμβάνοντας ένα παγωτό, χορεύοντας μ’ ένα τραγούδι στο δωμάτιό μας, κάνοντας μερικές απλωτές σε μία κρυστάλλινη θάλασσα, είναι όμορφα διαλείμματα στην καθημερινότητά μας που μπορεί να συνοδεύονται από μία βαθιά αίσθηση ικανοποίησης και χαράς. Εκείνη τη στιγμή μπορεί να νιώθουμε ότι είμαστε μόνοι μας στον κόσμο και δεν μας λείπει τίποτα. Είναι όμως δυνατό η χαρά να έχει μεγαλύτερη διάρκεια; Να μας λούζει σαν ένας δυνατός μεσημεριανός ήλιος, διαποτίζοντας όλη την ύπαρξή μας, με μία βαθύτερη αίσθηση ευεξίας, όχι στιγμιαία, αλλά με διάρκεια. Σ’ αυτήν την περίπτωση μιλάμε για μία «χαρά υπό κατασκευή».
Είναι η χαρά που νιώθει ένα πρόσωπο καθώς βιώνει ένα γεγονός ή μία κατάσταση που έχει ένα πολύ ιδιαίτερο νόημα για αυτόν. Μπορεί να είναι η εκπλήρωση μίας μεγάλης επιθυμίας ή στόχου και μπορεί να αφορά εμάς τους ίδιους ή άλλα, συνήθως αγαπημένα πρόσωπα. Ανείπωτη χαρά μπορεί να νιώσει ένας νεαρός επιστήμονας όταν του ανακοινώνεται η συμμετοχή του σ’ ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα σ’ ένα σημαντικό ερευνητικό κέντρο, αλλά και ένας γονιός μαθαίνοντας ότι το παιδί του πέρασε στην σχολή πρώτης επιλογής που είχε, μετά από μία χρονιά με αρκετό διάβασμα και προσπάθεια. Σ’ αυτές και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, η χαρούμενη αίσθηση μπορεί να έχει μεγαλύτερη διάρκεια, δίνοντάς μας ένα μεγάλο κίνητρο για να ξεκινήσουμε τη μέρα μας και να προγραμματίσουμε δράσεις που συνδέονται με το γεγονός της χαράς που νιώθουμε.
Η χαρά είναι μία ψυχολογική κατάσταση μεταξύ πολλών άλλων. Καθώς συνδέεται όμως με την αίσθηση της πληρότητας και της ευτυχίας, αξίζει να διερευνήσουμε περισσότερες επιμέρους διαστάσεις της. Ένας δρόμος για να μπορέσουμε να δούμε την ψυχολογική αξία της χαράς, είναι μέσω του «αντίθετου» αισθήματος: αυτού της θλίψης. Αν σκεφτούμε σε ποιες περιπτώσεις νιώθουμε μία βαθιά, αγιάτρευτη θλίψη, μπορούμε να αποκτήσουμε μία καλύτερη αίσθηση για τη χαρά στη ζωή μας.
Πότε νιώθουμε θλίψη; Η πιο συνηθισμένη περίπτωση είναι αυτή της απώλειας. Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η ακύρωση ενός ονείρου ζωής, η απογοήτευση μέσα από την ατυχή έκβαση μίας σχέσης ή ενός έργου στο οποίο συμμετείχαμε και είχαμε επενδύσει όχι μόνο σε κόπο και προσπάθεια, αλλά και συναισθηματικά. Έτσι, ενώ η θλίψη προκύπτει μέσα από την απογοήτευση, την απόρριψη, τη ματαίωση, η χαρά προκύπτει μέσα από την επίτευξη, την αποδοχή, την ικανοποίηση. Το στοιχείο αυτό μας δίνει μία ιδέα για το ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε τη χαρά στη ζωή μας, μέσα από συνειδητές επιλογές που κάνουμε και μία στρατηγική και πορεία επίτευξης στόχων που θεωρούμε σημαντικούς. Εδώ δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τον παράγοντα τύχη που πάντοτε διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο.
Τι είναι η αυθεντική χαρά; Η αυθεντική χαρά μπορεί να είναι κάποιες μεμονωμένες στιγμές συναισθηματικής ευεξίας που, συνήθως, δημιουργούνται σ’ επίπεδο ομάδας. Μία ομάδα νεαρών φοιτητών που φωτογραφίζονται δείχνοντας τα οπίσθιά τους, έχουν καταφέρει, έστω για λίγα δευτερόλεπτα, ν’ απαλλαγούν από όλες τις έγνοιες, τον ψυχικό ή σωματικό πόνο, τη ανησυχία που συνήθως ταλαιπωρούν τους περισσότερους ανθρώπους καθημερινά. Η ζωή είναι μία πολύ σοβαρή υπόθεση για να την πάρει κάποιος στ’ αστεία, αλλά η κωμικότητα πολλές φορές μπορεί να είναι η μόνη αξιόπιστη κατεύθυνση για να μπορέσουμε ν’ αντέξουμε όλα όσα μας συμβαίνουν. Η χαρά είναι ένα πολύτιμο αίσθημα που χρειάζεται να υπάρχει στη ζωή μας και, όπως τονίσαμε παραπάνω, σ’ έναν σημαντικό βαθμό μπορούμε να τη δημιουργήσουμε, ακόμη και μ’ έναν τεχνητό τρόπο. Έτσι μπορούμε, για παράδειγμα, να έχουμε στο κινητό μας τηλέφωνο ένα αρχείο με φωτογραφίες προσώπων, τόπων, γεγονότων, κειμένων που μας κάνουν να νιώθουμε όμορφα όταν τις βλέπουμε. Μία περιήγηση σε φωτογραφίες που μας δίνουν χαρά ή και ένα είδος απόλαυσης μέσα από την ομορφιά που εμπεριέχουν, μπορεί να είναι ένα ευχάριστο διάλειμμα στη μέρα μας ή η επιβράβευση για μία δύσκολη εργασία που μόλις ολοκληρώσαμε.
Γενικά μπορούμε να νιώθουμε περισσότερο χαρούμενοι στη ζωή μας, υιοθετώντας μερικές καλές συνήθειες που προκύπτουν μέσα από έρευνες της θετικής ψυχολογίας:
Αν αντιμετωπίζετε μία δυσκολία, επικεντρωθείτε στους πιθανούς τρόπους επίλυσης. Οι βαθιές ανάσες βοηθάνε, αλλά μόνο στην αρχή.
Προτιμάτε να συσχετίζεστε με άτομα με τα οποία νιώθετε αμοιβαιότητα και αλληλοϋποστήριξη, έχοντας μία ενεργητική και όχι παθητική στάση στη σχέση σας.
Μπορείτε να μοιράζεστε τα καλά νέα μ’ άλλα πρόσωπα και να επιβραβεύετε τις καλές και δημιουργικές ιδέες-δράσεις που εντοπίζετε γύρω σας.
Μην χάνετε καμία ευκαιρία για να αγκαλιάσετε ένα πρόσωπο, ενώ μπορείτε να κόψετε μία τούρτα και ν’ ανοίξετε σαμπάνια όχι μόνο σε επετείους, αλλά και με άλλες ευκαιρίες.
Τροφή για σκέψη: Τί σας δίνει χαρά στη ζωή; Είναι πρόσωπα, δραστηριότητες, υλικά αγαθά; Υπάρχουν κάποια πρόσωπα με τα οποία μοιράζεστε τη χαρά που νιώθετε, όταν τη νιώθετε; Υπάρχει κάποια αγαπημένη συνήθεια την οποία έχετε και σας δίνει χαρά; Αν κάτι ή κάποιος «χαλάσει» τη μέρα σας, πως αντιδράτε;
* Συμβουλευτικός ψυχολόγος και συγγραφέας – Μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί του, για συμβολή στη διαχείριση ψυχολογικών και προσωπικών ζητημάτων που σας απασχολούν, μέσω του Κοινωνικού Οργανισμού «The Orange Bus (Το Πορτοκαλί Λεωφορείο)» (Ινστιτούτο Συμβουλευτικής, Δημιουργικής Επικοινωνίας & Έκφρασης + Ψυχομετρίας, τηλ. 6944-252208, chrisbibitsos@yahoo.gr, Φιλελλήνων 23, Έδεσσα).
